Bệnh dại là một trong những căn bệnh phổ biến nếu không phát hiện và chữa trị kịp thời sẽ để lại nhiều hậu quả khó lường về sau. Hôm nay hãy cùng Hosting Blender tìm hiểu về bệnh dại là gì, dấu hiệu nhận biết và cách phòng ngừa căn bệnh này nhé.
Bệnh dại là gì?
Bệnh dại là một bệnh do virus cấp tính của hệ thống thần kinh trung ương từ động vật lây sang người bởi chất tiết, thông thường là từ nước dãi của động vật có chứa virus dại.
Virus dại khi nhiễm vào hệ thần kinh trung ương, nếu không có những biện pháp xử lý kịp thời, sự chăm sóc y tế thì sau khi tiếp xúc với virus dại vào cơ thể, nó có thể khiến gây nên bệnh bại não, cuối cùng khiến tử vong.
Người bị bệnh dại khi đã lên cơn dại thì tỉ lệ tử vong là 100%, do đó việc tiêm vacxin phòng dại là rất quan trọng.
Nguyên nhân bệnh dại ở người do đâu?
Bệnh dại gây ra do nhiễm virus dại (Rhabdovirus). Bệnh này chỉ ảnh hưởng đến động vật có vú, bất kì động vật có vú nào cũng có thể mắc bệnh dại, con người cũng không ngoại lệ. Ở Việt Nam, động vật mang virus dại nhiều nhất ở chó (96-97%), ở mèo chỉ là 3-4%, hoặc chuột, thỏ,… chiếm phần rất ít.
Đường lây truyền là qua nước bọt của động vật mắc bệnh. Khi bị chúng cắn, cào, cấu, liếm vết xước da trên người. Virus xâm nhập vào cơ thể theo các dây thần kinh đến hạch và thần kinh trung ương. Tại đây virus sản sinh nhanh chóng, từ đó gây nên các thương tổn và hiểu hiện ra bên ngoài tùy theo các giai đoạn khác nhau.
Dấu hiệu nhận biết bệnh dại là gì?
Một số đặc điểm thường gặp ở người bệnh
Người bệnh khi mới nhiễm sẽ cảm thấy nhức đầu, bồn chồn, thổn thức, sợ hãi, la hét, sốt, khó chịu, có cảm giác khác thường trên chỗ vết thương bị động vật cắn. Bệnh tiến triển tê liệt hoặc khiến liệt.
Các cơ nuốt của thực quản bị co thắt khi bạn uống nước, sau đó giai đoạn tiếp theo có thể gây co thắt ở cổ và họng khi nhìn thấy hình ảnh nước trên người. Cho nên người bệnh thường rất sợ nước, bị mê sảng và co giật. Kéo dài từ 2-6 ngày rồi tử vong do liệt cơ hô hấp.
Cách nhận biết bệnh dại ở người theo từng thời kỳ
Thời kỳ ủ bệnh: tính từ khi bị động vật nhiễm bệnh cắn, liếm lên vùng da tổn thương đến khi phát bệnh. Khoảng thời gian này chính là khoảng thời gian vàng cứu người bệnh.
Dấu hiệu trong giai đoạn này gần như không có, thời gian ủ bệnh ngắn thì dấu hiệu duy nhất là vết cắn, vết xước trên da, do đó, người bệnh cần đi khám ngay và tiêm vacxin phòng bệnh dại ngay sau đó là việc cần thiết nhất.
Thời kỳ khởi phát: các biểu hiện ban đầu của bệnh dại bắt đầu thể hiện dần. Bệnh nhân cảm thấy lo lắng, tính tình thay đổi, cảm thấy ngứa, đau tại chỗ vết thương,… Lúc này, đa số bệnh nhân đã quên đi việc bị động vật cắn trước đó.
Thời kỳ toàn phát: bệnh dại sẽ biểu hiện hai thể cơ bản là thể hung dữ và thể liệt:
Triệu chứng thể hung dữ: bệnh nhân sẽ có hiểu hiện là ở trong tình trạng kích thích tâm thần vận động, trở nên hung tợn, điên khùng, đập phá lung tung, sau đó hôn mê và tử vong. Bệnh nhân bị co cứng, run rẩy tứ chi, co thắt họng, triệu chứng sợ nước, không dám uống, chỉ nhìn thấy nước hoặc nghe thấy tiếng nước chảy cũng thấy tăng cơ thắt họng.
Chỉ với những kích thích nhỏ như gió thổi, mùi vị thức ăn,… cũng khiến bệnh nhân hoảng hốt, thậm chí kích thích bộ phận sinh dục,… Sau đó sốt, tiết mồ hôi, tiết đờm dãi,… Những triệu chứng này tiến triển nặng dần và tử vong sau 3-5 ngày, nguyên nhân do ngừng tim, ngừng thở.
Triệu chứng thể liệt: hay gặp ở bệnh nhân bị chó dại cắn, đã tiêm phòng vacxin nhưng tiêm muộn. Khi đó virus đã xâm nhập tới não bộ gây bệnh. Bệnh nhân không có triệu chứng sợ nước hay sợ gió như trên. Ban đầu, sẽ thấy đau nhiều vùng cột sống, tiếp đó xuất hiện hội chứng liệt kiểu Landry. Triệu chứng này là ban đầu sẽ liệt chi dưới, sau đó rối loạn cơ vòng rồi liệt chi trên. Khi tổn thương này lan tới hành não, bệnh nhân sẽ bị liệt thần kinh sọ, sau đó ngừng thở ngừng tim dẫn đến tử vong. Bệnh diễn biến trong từ 4-10 ngày.
Cách điều trị bệnh dại như thế nào?
Tại chỗ vết thương sau khi bị động vật cắn
Trong trường hợp bị động vật gây bệnh cắn, cần tách rời quần áo ra khỏi vết cắn. Dùng kéo cắt bỏ bộ phận vải tại vị trí cắn nếu có, việc này giúp bạn chế nước bọt của động vật bám nhiều trên vết thương. Sau đó tiến hành rửa vết thương dưới vòi nước chảy mạnh từ 10-15 phút, nước ấm càng tốt. Rửa sạch vết thương với cồn 70% cồn, … tuyệt đối không được cố gắng nặn máu từ chỗ vết thương.
Không nên chà sát vết thương, tránh làm vết thương thêm trầm trọng. Tuyệt đối không đắp các loại lá cây, dầu hoặc bất cứ vật gì vào vết thương. Sau khi đã vệ sinh vết thương, dùng vải sạch hoặc băng y tế băng bó vết thương cầm máu.
Không nên bó quá chặt khiến máu khó lưu thông. Nếu vết thương quá sâu cần khâu thì nên khâu thưa, không nên khâu thẩm mỹ. Có những trường hợp bị cắn cần uống kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ để phòng nhiễm khuẩn.
Trong một số trường hợp, bị chó dại cắn gây tổn thương nặng cho cơ thể, và nạn nhân không thể tự di chuyển, cần phải nhanh chóng sơ cứu và gọi xe cấp cứu hoặc liên hệ đến Cấp Cứu Vàng – dịch vụ cho thuê xe cứu thương để đưa nạn nhân đến bệnh viện điều trị sớm nhất.
Tiêm vacxin phòng bệnh dại, phòng uốn ván, kháng huyết thanh chống dại
Người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế tiêm vacxin phòng bệnh dại, phòng uốn ván và huyết thanh kháng dại (trường hợp vết thương độ III) ngay sau khi bị động vật cắn.
Lịch tiêm vacxin sẽ được tư vấn phù hợp với từng đối tượng bệnh nhân, từng vết thương và bác sĩ sẽ lên phác đồ điều trị dự phòng sau phơi nhiễm. Tiêm vacxin phòng dại sau phơi nhiễm có hai phác đồ là tiêm bắp và tiêm trong da:
- Tiêm bắp khi đã xác định phơi nhiễm
- Người chưa dự phòng phơi nhiễm: tiêm 5 mũi vacxin. Trường hợp phơi nhiễm độ III, cần phối hợp huyết thanh kháng dại kết hợp cho người bệnh.
- Người đã tiêm dự phòng trong 5 năm gần đây thì tiêm 2 mũi vào ngày 0 và 3.
- Người tiêm dự phòng không đều hay quá 5 năm thì tiêm vào các ngày 0, 3, 7, 14, 28 và có thể tiêm huyết thanh kháng dại.
- Trong những trường hợp sau thì không tiêm ngay mà theo dõi sau 10-14 ngày:
- Vết cắn nhẹ, xa các vùng nguy hiểm và xa trung tâm thần kinh trung ương.
- Chó, mèo đã được tiêm phòng dại, không có dấu hiệu bệnh dại, ở khu vực không có dịch bệnh chó mèo xảy ra.
Trong thời gian từ 10-14 ngày bị chó cắn mà phát hiện chó phát dại, thì hãy nhanh chóng đưa người bệnh đi tiêm phòng dại. Nếu đưa bệnh nhân đi tiêm phòng dại muộn thì huyết thanh không còn tác dụng, chỉ có thể tiêm vacxin phòng bệnh dại.
Cách để phòng chống chó cắn và bệnh dại là gì?
- Nhà có trẻ nhỏ nên hạn chế nuôi chó, mèo hoặc thú cưng khác.
- Tiêm phòng vacxin dại cho thú cưng đầy đủ, tiêm định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ thú y.
- Tiêm phòng bệnh dại cho bản thân khi đi du lịch đến các nước, làm việc gần động vật hoặc trong phòng thí nghiệm xử lý virus bệnh dại.
Trên đây là những chia sẻ của chúng tôi về bệnh dại là gì cũng như cách điều trị, xử lý đúng cách và kịp thời cho bệnh nhân bị động vật chứa virus gây dại cắn. Nếu không xử lý kịp thời sẽ khiến người bệnh tử vong. Vì thế trang bị đầy đủ kiến thức về bệnh dại là một điều cần thiết vì sẽ giúp bạn phòng bệnh được tốt nhất.
